Dzieło literackie jest strukturą zamkniętą, niezmienną. Raz stworzone nie podlega przemianom formalnym. Jednakże istnieje ono w czasie, a jednocześnie zamyka w sobie czas.
Poezja w chwili powstania staje się faktem historycznym – jest przypisana do konkretnego czasu, konkretnego momentu. W wierszu zostaje opisany czas, moment, który przeżywał autor i uwiecznił go w słowach. Poeta zamknął w utworze swój subiektywny czas. Ale nie tylko…

W swym dziele zamknął też znaki czasu – język, odwołania do wydarzeń historycznych, postaci, idei. Każdy czas charakteryzuje się szczególnym językiem. Wystarczy sięgnąć do twórczości Jana Kochanowskiego i zderzyć ją z poezją współczesną. Język staropolski nie posługiwał się wyrazami, które wchodziły w życie wraz z rozwojem cywilizacji i na odwrót wiele słów używanych przez Kochanowskiego zniknęło z naszego języka, wiele zmieniło swe znaczenie.

Wielu pisarzy w swych dziełach odwołuje się wprost do wydarzeń i postaci historycznych im współczesnych. Tego typu zabiegi ułatwiają nam umieszczenie czasu powstania utworu w przestrzeni historycznej. Jednakże często sprowadzają też te utwory do niebytu, gdyż przez te „znaki czasu” tracą swoje ponadczasowe znaczenie.
Podobnie jest z przesłaniem ideowym. Autorzy żyją w konkretnych czasach, w których dominują konkretne idee – a to romantyczne, a to pozytywistyczne, a to egzystencjalizm. Owymi „izmami” łatwo jest opisywać literaturę, stanowią prosty sposób na klasyfikowanie, wrzucanie książek do odpowiednich pudeł.
Tak więc, utwór literacki zamyka w sobie nie tylko subiektywny czas autora, ale też czas kulturowy, cywilizacyjny poprzez język, odwołania do wydarzeń, zjawisk, postaci współczesnych poecie, ale też wyznawanych przez niego idei.

Dzieło literackie istnieje samo w sobie jako byt materialny. Istnieje, ale jest martwe. Dopiero czytelnik pobudza go do życia. Utwór zaczyna istnieć poza czasem dzięki czytelnikowi. To w świadomości czytelnika utwór odradza się z martwoty farby drukarskiej.
Odradza się, ale za każdym razem inaczej. Mimo że struktura wiersza nie ulega zmianom, czas w którym żyje czytelnik powoduje, że powstają coraz to inne interpretacje, coraz to inne przeżycia.
Mówimy często o niektórych utworach, że są ponadczasowe, istnieją poza czasem. Znaczy to, że ich interpretacje znajdują potwierdzenie w każdym czasie. Autorzy takich wierszy potrafi li zamknąć w nich uniwersalny czas. Są to nieliczni szczęśliwcy, których książki są pamiętane i czytane przez stulecia.

Nie można też pominąć znaczenia dzieła literackiego jako faktu historycznego. Literatura jest elementem kultury, cywilizacji – tworzy je. Tak autor, jak i czytelnik odwołują się do kultury, cywilizacji, czy to w akcie tworzenia, czy to w procesie interpretacji. Jest to wspólny dla autorów i czytelników kod, kod kulturowy, cywilizacyjny. Normalnym jest, że wraz ze zmianami zachodzącymi w obrębie cywilizacji, takim zmianom również podlegają te kody.

Istnienie działa literackiego w czasie zależy przede wszystkim od czytelnika, w szerokim znaczeniu tego słowa. Chodzi mi nie tylko o to, że utwór jest powszechnie czytany, ale że czytelnikiem jest również badacz literatury, czy krytyk.

Utwory, które nie są czytane, mimo że istnieją materialnie – są martwe. Los wiersza w czasie jest nie do pozazdroszczenia – przez większość czasu jest martwy, aby zaistnieć przez ulotną chwilę w czytelniku. (2010)